jueves, 18 de abril de 2024

ALKAŔ / ELKAŔ. Uno y Otro - Mutuamente - Mutuo. Aurreaitzineuskarazko hitza, zenbakiak baino lehen sortua, agian neolitikoan. Jatorrizko esanahia.

 





◇◇◇



▪︎ALKAŔ > ELKAŔ
•uno y otro.
•mutuamente, mutuo.



•Declinable: a, con, etc.
•elkar, elkarr-i, elkarr-ekin, e.a
•uno u otro, uno a otro, uno con otro



Aurreaitzineuskarazko hitza, zenbakiak baino lehen sortua, agian neolitikoan.


☆☆☆


▪︎ALKAŔ > ELKAŔ

¤ Atzerantz <  

▪︎ALKAR > elkaŕ
< ALEKAŔ
< AREKAŔ
< ADEKAŔ
< BADEGAŔ
< BADEGAAŔ
< BADEGARAŔ
< BADE GARA EŔ
< BADE GARA UEŔ
< BADE GARA BEŔ

A.0.1 Jatorrizko Esanahia

< *BADE (>bat) GARA BEŔ (+tze pl.)

•el UNO SOMOS el OTRO.

SOMOS UNO Y OTRO.

somos el UNO y el OTRO.

UNO Y OTRO.

MUTUO - MUTUAMENTE.


B.0.2  Jatorrizko Esanahia

> *BADE (> bat) GARA BIŔ (> bî)


• (LOS) DOS SOMOS UNO.

MUTUO - MUTUAMENTE.


☆☆☆


¤ Etimología


▪︎ALKAŔ > ELKAŔ

0.1
< *BADE GARA BEŔ

0.2
> *BADE GARA BIŔ


¤ Oharra

• *BADE  (Protovasco) : uno
> BAT  : uno

• BEŔ : otro (igual) (Protovasco)
> BIŔ > BI^ : dos

BEŔ DEN > BEŔDIN :
que es otro igual : igual

BEŔ : otro  > BERTZE > BESTE : otros

< *BEŔ HEDA ZAN
•otro extendido mucho (pl.)
•otro en gran extensión (pl.)
•otros
> *BEŔ ^ITE ZE^
> *BEŔ TE ZÊ 
> BEŔTZÊ  >  BESTE
•Antiguo pl. : otros-as
•Actual  sing. / pl. : otro-a / otros-as
beste bat (sing.) / beste batzuk (pl.)
-TZ- : pluralizador (< heda zan)

ZAN DEN : que es grande (Protovasco)
> HAN•DI^ : grande, gran (actual eusk.)
*ZAN (protovasco) :
•grande, gran, mucho, muy.


☆☆☆


¤ Aurrerantz >  

0.
< *BADE GARA BEŔ  > *BADE GARA BIŔ

1.
> *BARE KA^A UIŔ

2.
> *BALE KĀ (II)Ŕ 
(cae la i lenis tras la a fortis)

3.
> *(B)ALEKĀŔ 
(cae la b inicial)

4.
> *^AL(E)KĀŔ 
(cae la e intermedia)

> ÂLKĀŔ  >  ÊLKAŔ


¤ Ondorioa

Luego , ALKAŔ / ELKAŔ  se aglutinó antes de que BADE pasase a ser BAT y de que
BEŔ / BIŔ pasase a ser BÎ.
Es anterior o simultáneo a la formación de los numerales euskéricos durante el Neolítico, hace ~ 7.000 - 5.000  años.

Véase en este mismo blog el trabajo indicado a continuación :

https://fgacedo.blogspot.com/2020/04/origen-y-significado-del-antiguo.html?m=1

" Euskal zenbakien jatorria. Origen de los numerales vascos, cardinales y ordinales, en el euskera. Similitudes etimológicas con los números ibéricos identificables. "


¤ Derivados :

• ELKARR-I :
•uno a otro, el uno al otro.

'Elkarri aguntzen diote' :
•Se ayudan (el) uno (al) otro.

'Elkarri jotzen diote' :
•Se golpean (el) uno (al) otro.

• ELKARR-EKIN :
•Uno con otro, el uno con el otro.
•juntos

'Goazen elkarrekin' :
•Vayamos juntos

• ELKARR-EN GAINEAN:
•uno encima de otro
•el uno encima del otro

• ELKARREN-GANA:
•uno hacia otro
•el uno hacia el otro

'Elkarrengana hurbiltzen dira'
•Se acercan el uno al otro.

• ELKARRENGAN
•uno en otro

• ELKARRENGANDIK
•(el) uno de (desde el) otro

"Aldendu dira elkarrengandik"
•Se han separado uno de otro.
•Se han alejado el uno del otro.


♧◇♧
¤ Etimologías propias de @fga51.
♧◇♧




No hay comentarios:

Publicar un comentario