domingo, 9 de mayo de 2021

Multzo bera osatzen duten hitzek.

 



◇ jagon - zain - itxaron - aiduru - idoro - aurkitu - bila - iguriki - eroan <> eraman - eroapen


▪︎jagon, jagoten  (B)
< *ihagon

(~ zain, zaindu, zaintzen )

•cuidar, guardar, vigilar
'mendian ardiak jagoten' (zaintzen) :
'en el monte cuidando las ovejas'

•[hitza, legea, promesa
•guardar, cumplir
'nik neure berba jagon dot' :
'yo he cumplido mi palabra'
( 'nik neure hitza bete dut'
~ 'nik neure berba jagon dot' )

•jagon

< [*Beha Egon ]

•[ Estar mirando-observando ]

> *bihagon
> *ihagon
1.
> *hagon > [ jagon ]
2.
> [ iâgon <> yâgon <> jâgon > jagole
> jagoten ]



zain

•vigilante, centinela
•pastor
•en guardia, vigilando
•zain egon
•estar a la espera, estar esperando
•estar vigilando, estar cuidando

< [*Zan Beha Egin ]

•[ Hacer gran observación ]

(nb > m)
> *zamiheegin > *zanihēhin
> *zahihīhin > *za-î-ī^-în
> [ zaīn > zaindu > zaindari > zaintzen ]



▪︎ itxaron
•esperar, aguardar
•tener esperanza

< [ Aldi Heda Zan Oro Egon Dan ]

•[ Que es todo estar (sin hacer nada) un rato muy extenso ]

> *adi êta zâ oro ehon ra
> *arêtzā ro iôn re
> *eîtzārōnê
> *ītzārőnî
> [ ītxārōn ]

▪︎itxoin
< [ itxaron egin ]
•esperar
> *itxaûn ehin
> *itxôn eîn
> *itxôêîn
> [ itxôīn ]

▪︎[ itxôīn arazi ]
> itxôīââzi  (fon°.)
•[ hacer esperar ]



▪︎aiduru  (Ipar.)
(+ egon, gelditu)
•a la espera
•a la expectativa
1.
< [*Aldi Heda Oro ]

•[ Todo extender tiempo ]
•[ Pasar el rato del todo ]

> *adi êda uru
> *ari îde uru
> *aî îdi uru
> [ aīduru ]

2.
< [*Adi Dorr Oro ]
(adi ~ erne)
•[ Lo más atento del todo ]

> *ari durr uru
> *aî dur uû
> [ aîdurū ]



▪︎idoro 
(~ aurkitu  )
•encontrar(se)
•hallar(se)
< [*Begik Jo Dau Oro ]

•[ Echado el ojo a todo ]

> *bigi io do oro
> *bihīodōro
> *biī^(u)dōro
> *(b)īdōro
> [ īdōro ]



▪︎aur(r)kitu

encontrar, hallar, dar con
•encontrarse, topar con
•detectar
•descubrir
1.
< [ Ahur(r) Euki Dan Oro ]

•[ Que es tener todo en la palma de la mano ]

> *aûrr iki te uru
> *aûrr ki ti uû
> [ aûr(r)kitū ]

2.
< [ Aurre Euki Dan Oro ]

•[ Que es tener todo delante ]

> *aurri iki te uru
> *aurrīkitiuû
> (*aurrīkitū)
> [ aur(r)kitū ]



▪︎bila <> bilatu

en busca de, a la busca de, buscando
•buscar

< [*Beha Heda Dan ]

•[ Que es extenso mirar ]

> *biê êra râ
> *bi(ê) îl(e) â
(caen las e)
> [ bīlâ ]



▪︎iguriki  (Ipar.) 
(+ dio / du)

•esperar
•aguardar
•confiar en
•tener esperanza

< [*Egon Heda Ken/Ge ]

•[ Estar (sin hacer nada) sin desplazarse ]
•[ Estar sin hacer nada ni moverse ]
•[ Estarse quieto y sin hacer nada ]

> *egô êra kê
> *igû îre kî
> [ igûrikî ]



▪︎joan
•ir
< [*e-oa-n ]
▪︎Con -ra- impulsativo:
•[ hacer ir : llevar ]
> [*e-ra-oa-n ]
1.
> [ eroan ]
2.
> *e-ra-ua-n
> *eraban
> [ eraman ]
(Koldo Mitxelena)
•eroapen : paciencia


▪︎ikasi
•aprender
< [*ikus hasi ]
•[ empezar a ver ]
> *ik(u) âsi
> [ ikâsi ]

♧◇♧





No hay comentarios:

Publicar un comentario