domingo, 13 de febrero de 2022

Significados varios en Bizkaia en el entorno de Bilbao.






◇◇◇


▪︎TXORIERRI:
•Tierra Adentro

0.
< [*Itsas Oro Heda Dan Herri ]

•[ Comarca Que Está Toda Desplazada del Mar ]

•[ Tierra Adentro ]

1.
> *tse o^o îre rê êrri
2.
> *ts(i) ō ri ^î êrri
3.
> [ TSŌRĪÊRRI <> TXŌRĪÊRRI ]




▪︎ZAMUDIO

Zamudio Bizkaiko erdialdeko 
udalerri bat da, Txorierri eskualdeko udalerri jendetsuenetan hirugarrena (Derioren eta Sondikaren atzetik).
Mugakide hauek ditu: Iparraldean Mungia, hegoaldean Galdakao, ekialdean Lezama eta mendebaldean Derio.

0.
< [*Zan Buru Heda Oro Dan Uri ]

•[ Pueblo Que Está Todo Desplazado Muy Al Extremo ]

•[ Pueblo Que Es Todo Extenso Gran Extremo ]

1.
> *zan bu^u îde o^o rê u^i
2.
(nb > m)
> *ZA MŪ DI Ō (^Î IÎ)
3.
= [ ZAMŪDIŌ ]




▪︎DERIO

0.
< [*HEDA DAN ORO URI ]

•[ Pueblo Que Es Todo Extenso ]

1.
> *ÎDE RÊ O^O U^I
2.
> *DE RÎ Ō (Iî)
3.
> [ DERÎŌ ]




▪︎SONDIKA

0.
< [*Oso Zan Heda Goi Dan Uri ]

•[ Pueblo Que Está Muy por Completo Desplazado de lo Alto ]
(alejado del monte Oiz)

1.
> *uso hen îde kui râ u^i
2.
> *(i)so (î)n di k(ī) ^â  (iî)
3.
(caen las i, todas menos una)
> [ SONDIKÂ ]




▪︎MUNGIA

•Mungia Bizkaiko barrualdeko udalerria eta Mungialdeko eskualdeko hiriburua da.
Sollube eta Jata mendiez gain, baditu hainbat sakonune eta mendixka; besteak beste Gondramendi, Tallu eta Berreaga. 

0.
< [*Buru Zan Goi Heda Dan Uri ]

•[ Pueblo Que Se Extiende En Un Extremo Con Muchos Altos ]

1.
> *bu^u hen gui êra râ u^i
2.
> *MŪ ( Î )N GĪ rA r (iî)
3.
> [ MŪNGĪĀ ]




▪︎GALDAKANO <> GALDAKAO

0.
< [*IbaR Goi Aurre Heda Gain Dan Uri ]

•[ Pueblo Que Está Desplazado Encima De Un Alto En La Delantera Del Valle-Vega-Ribera ]

1.
> *ber gui arre êda kain râ u^i
2.
> *be gī aR da kan ^â u
3.
(au > o)
> *BegaLdakano > *Egaldakano
4.
> [ Galdakano ]
> Galdakaho > [ Galdakaô ]




▪︎LEZAMA
( Hay un Lezama en Txorierri,  Bizkaia y otro en Amurrio, Araba )

Lezamako lurrak oso lauak dira erdialdean, eta ipar zein hegoaldetik bi mendilerro txikik osatutako muinoz inguratuta dago, Asua ibaiaren haranean.
•Iparraldean Irurimendi (238 m), Xantoibaso (302 m) eta Urrusti (349 m) dira garaienak.
•Hegoaldean, Santa Marina mendia (477 m) da altuena. Mendilerro horrek osatzen du Ibaizabal 
haranaren eta Lezamaren arteko muga.

•Asua ibaia Lezamako lurretan jaiotzen da, eta hura urez hornitzen duten hainbat adar daude bertan. Ondoren, udalerria zeharkatzen du hego-ekialdetik ipar-mendebalera, eta Zamudiorantz doa.

¤ Lezamak udalerri mugakide hauek ditu:

• Iparraldean: Gamiz-Fika.

• Hegoaldean: Galdakao.

• Ekialdean: Larrabetzu.

• Meldebaldean: Zamudio.

0.
< [*Laun Heda Zan Behe Dan Uri ]

•[ Pueblo que Se Extiende Muy Abajo en Llano ]

1.
> *Leû îre Zâ Meê r U^i
2.
> *Le (î)ê Zâ M(ē) ^Â (Iî)
3.
> [ LĒZÂMÂ ]



▪︎GAMIZ - FIKA

Gamiz-Fika Bizkaiko barrualdean eta erdialdean dagoen udalerria da, Mungialdeko eskualdean kokatua. Gamiz eta Fika herri eta udalerri-ohiek osatzen dute.
•Iparraldean Meñaka •Hegoaldean Zamudio, Lezama 
eta Larrabetzu •Ekialdean Fruiz eta Morga
(▪︎Fruniz > Fruhiz > Fruîz
< *Pruiz
< [*Buru Dan Atze Uri ]
buru : extremo
edo
< *Buru Dan Zan Heda Uri
> ( *BRUNITZ )
> *PRUNIZ
> [ FRUNIZ > FRUHIZ > FRUÎZ ]
eta
•Mendebaldean Mungia,
mugakide ditu.

A.
▪︎GAMIZ

< [*Goi Zan Behe Atze Heda Dan Uri ]

•[ Pueblo Que Está Desplazado Muy Atrás Bajo lo Alto ]

edo

< [*Goi Zan Behe Heda Dan Atze Uri ]

•[ Pueblo Trasero Que Está Desplazado Muy Bajo lo Alto ]

1.
> *Gui Hâ Meê Etz îre rê u^i
2.
> *G(ī) ^Â Mī Itz (^i ^î iî)
3.
> [ GÂMĪTZ > GÂMĪZ ]

B.
▪︎FIKA

0.
< [*Behe Goi Heda Dan Auzo ]

•[ Barrio Que Se Extiende Bajo lo Alto ]

1.
> *Bē Kui Êra r Ozo
2.
> *Pī Kī ê^A ^Â u^u
3.
> *FĪKĪĀIÎ = *FĪK(Ī)Ā(Ī)
4.
> [ FĪKĀ ]




▪︎LARRABETZU <> LARRABEZÚA

•Tras Zamudio y Lezama se pasa por Larrabetzu y poco más abajo se sale del Txorierri a una rotonda (antes había gasolinera) que está en medio entre Amorebieta y Galdakano : es la vieja carretera Durango - Bilbao (o viceversa) que sigue el cauce del Ibaizabal.

•Larrabetzu Bizkaiko erdialdeko 
udalerri bat da, Txorierriko 
eskualdearen ekialderen dagoena eta euskaldunen ehunekorik handiena duena. 
•Bizkargi eta Gaztelumendi mendiek inguratzen dute herria.

▪︎Mugakide hauek ditu:

•Iparraldean Morga •Hegoaldean Galdakao •Ekialdean Zornotza - Amorebieta
eta
•Mendebaldean Lezama

•"Según Koldo Mitxelena en su libro 'Apellidos Vascos',
Larrabezúa tendría el significado etimológico de:
 "la abundante parte inferior de pastizal "
El nombre se podría descomponer en las siguientes palabras vascas :
larra (pastizal), 
be(he) (parte inferior), 
-tzu (sufijo que indica abundancia) y 
-a (artículo)."

Pero esta vez el maestro no tenía razón, porque su significado no es evidente ni inmediato, sino aglutinado por fases a partir de una descripción más sistémica de localización en ls zona, como la inmensa mayoría de la toponimia mayor de Euskal Herria:

《 Larrabetzu está frente al cercano río Ibaizabal, en la parte más baja del Txorierri 》

0.
< [*Ibai Heda Aurre Dan Behe DoR Oso Dan Uri ]

•[ Pueblo Que Está Muy El Que Más Abajo (del Txorierri) Que Está Desplazado Ante el Río (Ibaizabal) ]

1.
> *Be êRa Arre r Beê TuL Usu râ U^i
2.
> *Be êLa arr ^â Bē Tu Su ^Â (Iî)
= *(B)ĒLĀRRÂBĒTSŪÂ
3.
> *(Ē)LĀRRÂBĒTSŪÂ
> ( LĀRRÂBĒTSŪÂ )
<> [ LARRÂBĒTZŪÂ ]
<> [ LARRÂBĒZŪÂ ]
> [ LARRÂBĒTZŪ ]



▪︎LEIOA <> LEJONA
< (*LEIHONA)

0.
< [*Ibai Aurre Heda Goi Oro Zan Dan Uri ]

•[ Pueblo Que Se Extiende Todo Muy En Alto Ante La Ría ]

1.
> *be arre îre hui o^o hen râ U^i
> *be erre ri h(ī) ō ên ^â (Iî)
> *Be eLe î hō (î)n â
> *(B)ēleîhōnâ > *(^Ē)Leîhōnā)
> (*Leîhōnā )
1.
> *Lehōnā > [ LEJŌNĀ ]
2.
> *Leîhōhā > [ LEÎHŌ^Ā ]




▪︎LOIU <> LUJUA
< (*LOIHOA > *LUIJUE)

0.
< [*Ibai Oro Heda Goi Zan Dan Uri ]


•[ Población Que Se Extiende Todo Muy Arriba De La Ría ]

1.
> *be olo îre hoi hen râ u^i
2.
> *be lo ri ho (î)n ^â (ī)
3.
> (B)eloîhonâ > (Ê)Loihohâ
4.
> *Loiho^â <> *Loihu(ê)
> [ LUJUÂ ] <> [ LOIÛ ]




▪︎OIZ
Monte en Bizkaia.
Entre Durangaldea y Lea-Artibai.
Cumbre en Munitibar.
> 1000  mts.
Tb. sede de Mari.
1.
< Oro Goni Zan
•Todo Muy Alto
2.
< [*Dor Goi Zan ]
•[ Cumbre Muy Alta ]
> *rOL Hui Zê
> *rÔ Ûi Zî
> *^Ô Îi Zî
> [ ÔĪZ ]




▪︎MUNITIBAR
< [*Buru Zan Heda Dan Ibar Uri ]
•[ Pueblo del Valle-Vega Que Está Desplazado Muy En El Extremo ]
> *bu^u hen îte rê ibar u^i
> *Mū în îti ^î ibaR (i^i)
> [ MŪÎNITĪBAR > MŪNITĪBAR ]


▪︎BASURTO

0.
< [*IBAI OSO AURRE DOR HEDA DAN AUZO ]

•[ Barrio Que Se Extiende Lo Más Muy Delante/Ante La Ría ]

1.
> *BAi uSU ORRe TOL îre rê ozo
2.
> *BA SU UR TÔ ri rî uzu
= *BASŪRTÔ (^I^Î I)Z(I)
= *BASŪRTÔ(Z)
= [ BASŪRTÔ ]


▪︎Ref.:
•Wikipedia
•Etimologías propias de @fga51
◇◇◇






No hay comentarios:

Publicar un comentario