Mostrando entradas con la etiqueta Tribus. Mostrar todas las entradas
Mostrando entradas con la etiqueta Tribus. Mostrar todas las entradas

jueves, 7 de diciembre de 2023

ILTIŔTA / ILEŔDA / LÉRIDA / LLEIDA. Ciudad al Oeste de Cataluña. Junto al rio Segre, en el Pre-Pirineo Leridano. ILERGETE tribu - INDIBIL jefe - MANDONIO. jefe. Origen y Significado de sus nombres desde el  protovasco / aitzineuskara.





◇◇◇


▪︎ILTIŔTA > ILEŔDA
> LÉRIDA <> LLEIDA

•Ciudad al Oeste de Cataluña.

•Junto al rio Segre, en el Pre-Pirineo Leridano.

•Capital prerromana de los Ilergetes :
ILTIŔTA  ibera ? <> ILEŔDA romana
<> LLEIDA catalana <> LÉRIDA en castellano

☆☆☆

" •K.a. III. mendean Iltirda izenaz ageri zen: ilergeteen hiriburu zen. 

•K.a. 218. urtean suntsitu zuten hiria 
erromatarrek eta Lleidatik hurbil gudu latza gertatu zen Zesarren 
eta Ponpeioren artean (K.a. 49). 

•IV.mendean zehar mertzenarioen erasoek hiriaren gainbehera ekarri zuten, eta sueboek 449. urtean guztiz birrindu zuten.

•Musulmanen inbasioa gerrarik gabe gertatu zen. 

•Bartzelonako konde Ramon Berenguer IV.ak konkistatu zuen 1149. urtean, eta ordutik XIV. mende arte ezagutu zuen hiriak oparotasun handiena, zuraren eta nekazaritzako produktuen merkataritzari esker.

•Ondorengo mendeetako izurriteek, goseteek (1333, 1348-1351, 1391, 1589, 1599-1600, 1834, 1854, 1865, 1885),
eta gerrek
(Joan II.a Aragoikoaren 

aurkakoa, 1464; 
Kataluniako Gerra, 1644, 1646 eta 1647; Kataluniako Gerra Zibila) 

hiriaren gainbehera ekarri zuten. "

☆☆☆


¤ Etimología

(desde el protovasco)


☆☆☆

ILTIŔTA > ILEŔDA > LÉRIDA <> LLEIDA


▪︎ILTIŔTA : Capital de los Ilergetes

< *ILITIRRITA


¤ Etimología

Opción A


0.
< *ILI DOŔ ON DAN


¤ Significado

•QUE ES CIUDAD LO MÁS BUENA.


•QUE ES LA MEJOR CIUDAD.



¤ Evolución fonética y aglutinación del nombre


1.
> *ILI TUŔ U^ TA^

2.
> *ILITIRRÎTÂ

3.
> ILTIŔTA

4.
<> *ILDIŔDA > *ILDEŔDA
> ILEŔDA

☆☆☆

2.
• *ILITIRRITA > *ILIDILIDA > *ILIRIRIDA

2.1
> *LI^IRIDA = *LĪRIDA

> LÉRIDA

2.2

> *LLIRIRIDA > *LLI^I^IDA = *LLĪÎDA

> LLEÎDA

• Opción B

▪︎ILTIŔTA

0.

< *ILI EDEŔ DAN

• Que Es Ciudad Hermosa.

1.

> *ILI ITIŔ TA^

2.

> *IL(Ī)TIŔTÂ

3.

> ILTIŔTÂ


♧♧♧



▪︎ILEŔGETE(S)

Tribu ibera (supuesto)

¤  Etimología

0.
< *ILEŔDA-REN-GA(I)N-TAŔ


¤  Significado

•Originario de Ileŕda

¤  Evolución fonética y aglutinación del nombre


1.
> *ILERRE- ^E^- GÊ -TE^

2.
> *ILERR(Ē)GÊTÊ

3.
> ILEŔGÊTÊ


♧♧♧



▪︎INDIBIL

•Jefe Ilergete.



¤ Etimología

0.
< *AGIN HEDA ZAN DUEN IBERO ORO BIL

0.1
> *AGINTZEN DUEN IBERO ORO BIL



¤ Significado


•QUE MANDA A TODOS LOS IBEROS JUNTOS.



¤ Evolución fonética y aglutinación del nombre


1.
> *EHINZI^  DIIN BIRU U^U BIL

2.
(NB > M)
> *I^IN^Π DĪMI^I IÎ BIL

3.
> *ĪNÎDĪNĪBIL

4.
> *ĪN(Î)DĪHĪBIL

> ĪNDĪ^ĪBIL

= ĪNDĪBIL


♧♧♧



▪︎MANDONIO 

•Jefe ilergete.

< *BANDONIO


¤ Etimología



0.
< *BURU ZAN GOI DEN ORO IBERO -EN

0.1
> *BURUZÂGĪ  DEN ORO IBERO-EN



¤ Significado


•QUE ES JEFE DE TODOS LOS IBEROS.



¤ Evolución fonética y aglutinación del nombre


1.
> *BŪĪ ÂN GII DIN O^O (I)MI^O-IN

2.
> *B(Ī) ÂN HĪ  DIHŌ NIÔ (I^)

3.
> *BÂN^ĪD(I^)ŌNIÔ
= *BÂN(Ī)DŌNIÔ

4.
> *BÂNDONIÔ

> MÂNDONIÔ



♧◇♧

¤ Etimologías propias de @fga51.
(Método propio RELDA de Reconstrucción Euskérica Lógico-Desaglutinante)

♧◇♧











viernes, 2 de abril de 2021

LA BURUNDA: Muga bárdulo-vascona.

 



"Burunda Sakana haraneko hiru zatietako bat da (Ergoiena 
eta Arakilekin batera).
Gauregun, Ziordia, Olatzagutia, 
Altsasu, Urdiain, Iturmendi eta Bakaikuudalerriek osatzen dute Burunda.
Burunda ibaia igarotzen da udalerri horietatik guztietatik, Arakil ibai izena hartu aurretik.
Igarobide garrantzitsua izan da eta gaur egun ere da, Burunda zeharkatzen baitu Iruñea eta Gasteiz lotzen dituen bideak, bai eta Nafarroa eta Araba Gipuzkoarekin lotzen dituzten hainbat bide ere."


▪︎Ziordia <> Ciordia
< *Beziorredirai > Eziorridia

< [*Ibarr Zan Goi Aurre Heda Dan Uri ]

•[ Pueblo que está desplazado ante lo muy alto del valle-vega ]

> *ber ze hoi orre îde ra ui
> *be zi ô orri īdi â i

> *Beziõrrīdiâ
> *Êziõrrīdiâ
> Ziõrrīdiâ > Ziõr(r)diâ > Ciordia

♧◇♧


▪︎Olatzagutia <> Olazagutia


< [*Ibarr Aurre Zan Atze Zan Goi Heda Dan Uri ]

•[ Pueblo que está desplazado muy arriba muy atrás en la delantera del valle-vega ]

> *ber orr ha(n) etz ha(n) gui îte ra ui
> *be ol â (i)tz â gu (î)ti â (i)

> *Beolâtzâgutiâ
> *Êolâtzâgutiâ
> [ Olâtzâgutiâ > Olâzâgutiâ ]

♧◇♧


▪︎Altsasu (N)

< [*Ibarr Aurre Heda Zan Oso Dan Uri ]

•[ Pueblo que está muy desplazadísimo en la delantera del valle-vega ]

> *ber arre êta za usu ra ui
> *be ale êta za su â (i)

> *Bealētzāsuâ
> *(Ê)al(ē)tzasua
> [ Altzasua ]
1.
> [ Altzasue > Altsasu ]
2.
> [ Altzasua > Alsasua ]

♧◇♧

▪︎Ur(r)diain

< [*Ibarr Aurre Heda Zan Dan Uri ]

•[ Pueblo que se extiende muy delante del valle-vega ]

> *ber orre îde han ren ui
> *be orr de ha rin (i)

> *(B)eurrdiâîn
> *(Ê)urrdiâin
> [ Ur(r)diâin ]

♧◇♧


▪︎Itur(r)mendi
Es transparente.
< iturr mendi uri
•Pueblo del monte del manantial

♧◇♧


▪︎Bakaiku

< [*Ibai Gain Goi Heda Dan Uri ]

•[ Pueblo que está desplazado arriba en lo alto encima del rio ]

> *ba kain kui îre re ui
> *ba kai ku ri ri i

> [ Bakaiku(ī^) <> Bakaiku ]

♧◇♧