Mostrando entradas con la etiqueta Aglutinacion. Mostrar todas las entradas
Mostrando entradas con la etiqueta Aglutinacion. Mostrar todas las entradas

lunes, 17 de febrero de 2025

ESPAŔTZA / ESPARZA. Apellido y 2 pueblos en Nafarroa: En Salazar / Zaraitzu, merindad de Zankoza / Sangüesa. En Galar Zendea, merindad de Iruñea, Iruñerria. Jatorrizko esanahiak. Significados originarios.

 



◇◇◇


▪︎ESPAŔTZA / ESPARZA 

Apellido y 2 pueblos en Nafarroa: 

•En Salazar / Zaraitzu, 
merindad de Zankoza / Sangüesa. 

•En Galar Zendea,
merindad de Iruñea, Iruñerria. 

☆☆☆


▪︎ESPAŔTZA de Zaraitzu 


0.1
< *HAITZ BEHE AURREAN
IBAI ALDEAN HEDA 
DEN HERRI ZAINA.


PUEBLO GUARDIÁN 
QUE SE EXTIENDE JUNTO AL RIO
ANTE UN MONTE (o Peña) BAJO.


0.
< *HAITZ BEHE AURREAN
IBAI ALDEAN HEDA 
DEN HERRI  ZAINA. 

1.
> ^ETZ   BI^I    ARRIE^
BE  A^RIE^  ^ITE
RI^  ^Ŕ   ZAHA 

2.
> ÊS  P(Ī)   ARR(IÎ)
UI   Â(^IÎ)   TI
(^Î)  ^   ZA^A 

3.
> ÊSPARR
(II)    T(Î)
ZĀ 

4.
> ÊSPARR(Ê)TZĀ 

> ESPAŔTZĀ  <>   ESPAŔZĀ 


♧♧♧


•En Galar Zendea,
(Galar y Beriain),
merindad de Iruñea, Iruñerria. 

" Concejo del municipio de Galar, 
partido judicial de Pamplona, Navarra. 
Se halla hacia el centro del término 
y al NO. de su capital Salinas de Pamplona, 
Getze en euskera, próxima a la Sierra del Perdón, 
en la orilla izquierda del barranco de su nombre, 
Barranco de las Salinas, afluente del río Elorz." 

Salinas de Pamplona 
se llama GETZE en euskera,
Getze de Galar.
Hay otro Getze en Nafarroa,
Getze de Ibargoiti, también
con salinas (Gatzaga > Getze). 

En Gipuzkoa Leintz Gatzaga:
Salinas de Léniz (Alto Deba). 

En Araba, Salinas de Añana,
Añanako Gatzagak.


▪︎ESPARTZA de Galar Zendea 


0.2
< *GETZE LABARRAREN  ALDEAN 
DEN HEDA ZENDEAKO LEKUA


ALDEA DE LA CENDEA
QUE SE EXTIENDE
JUNTO AL BARRANCO DE LAS SALINAS.


0.
< *GETZE LABARRAREN  ALDEAN 
DEN HEDA ZENDEAKO LEKUA 

1.
> HETZE  RAPARRA^IN  A^RIA^
RI^ ^ITE  ZE^RIEAGU  REGUA 

2.
> ^ESE  ^EPARRA(Î^)  Â(^I)Â
(^Î)  T(I)  Z(Î^II)AHI  ^IHIA 

3.
> ÊSĒPARRAÂÂTZA(^IÎ^I)A 

= ÊSĒPARRĀ^TZAA 

4.
> ÊS(Ī)PARR(Ē)TZĀ 

> ÊSPAŔTZĀ  < >  ESPAŔZA


¤ Nota 

Los dos pueblos navarros
llamados Espartza / Esparza
tienen un nombre en común
con origen y significados
completamente distintos / diferentes.
Cosas de la aglutinación euskérica
que se descubren al reconstruir el nombre
en base a su ubicación / localización / función.
Lo mismo pasa con el Elkano de Gipuzkoa 
y el de Nafarroa. 

En cambio los llamados Getze son ambos
idénticos en todo : Gatzaga / Salinas. 

Hay muchos "casos" de ambas "cosas"
en los topónimos euskéricos.


♧◇♧
¤ Etimologías propias de @fga51.
♧◇♧


domingo, 2 de febrero de 2025

ANDRAKA - MENDRAKA - AKOŔDA. En Bizkaia, Euskal Herria. Jatorrizko esanahiak. Significados originarios.

 









◇◇◇ 


ANDRAKA - MENDRAKA - AKOŔDA.
En Bizkaia, Euskal Herria. 

☆☆☆


▪︎ANDRAKA

Andraka Lemoizko auzoa da. 
Muino baten dago, 
Mungiatik Plentziarako 
errepideko bidegurutze alboan. 
Hainbat baserri dago, 
bata bestetik aparte. 
Lemoizko auzoetatik, 
hau da hegoalderen dagoena.  


▪︎ANDRAKA

< *Andarraka 

0.
< *Zan Heda Aŕmintzaren Gain 
Den Lemoizko Auzo • 


Barrio de Lemoniz 
Que Está Muy Desplazado
Sobre Aŕmintza. 


1.
> ^an  îda  Arrni^zaî^  kai^
ri^  Rinui^gu  ozo 

2.
> ân  da  Arrhî^a  ka
^î  ^ihiî  hi  uzu 

3.
> ân  da  Arr(^î)â  ka
(î  î^ī  ^i  i^i) 

4.
> Ândarrâka 

> Ândrâka


♧♧♧


▪︎MENDRAKA

Barrio de Elorrio, Bizkaia, en el que está
la necrópolis de Argiñeta, del siglo IX, 
con tumbas precristianas y cristianas :
estelas y sarcófagos hechos con piedra
del monte Oiz. 


▪︎MENDRAKA

< *bendarr(a)rraka
< *mendaŕŕaka
< *mendřaka 

0.
< *Elorrioko Auzo Den
Behetik Zan 
Heda Goi Aurrera
Herriaren Gainean • 


Barrio de Elorrio
Que Se Extiende
Desde Muy Abajo
A Delante Arriba
Encima del Pueblo. 


1.
> Iruliugu Ozo Ri^
Bi^idi^ ^En
(^I)da Hui  Arre^a
(^I)rr(i)a(^i^ ) Kan(i)a^ 

2.
> I^iriihi  Uzu  (^Î)
Bīrî   Ên
Da  (^Ii)  Arr(i)â
rra  Kahâ 

3.
> (Ī^Ī^i)  Izi
B(i^î)  Ên
Da  Arrâ
rra  Ka^â
4.
> (I^i)
BÊN
DĀRRÂ
RRA  KĀ 

> MÊNDĀRR(Ê)RRAKĀ 

> MÊND(Ē)ŔŔAKĀ 

> MÊNDŘAKĀ


♧♧♧


▪︎AKOŔDA

Barrio de Ibarrangelua.
Sobre la playa de Laga. 

Akorda Ibarrangeluko auzoa da. 
Banandutako auzoen artetik 
biztanle gehien dituena da. 
Ibarrangeluko erdigunetik 
Lagako hondartzara doan 
errepidearen ondoko bide batetik 
heltzen da bertara. 
San Pedro Atxarreko mendiaren 
maldetan dago auzoa, 
Akordatik mendiaren puntaraino
igotzen den bide bat dagoelarik. 


▪︎AKOŔDA

< *bakorroda 


0.
< *Behe 
Atx Goi Oro Doŕ Heda 
Den Auzo • 


Barrio Que Está
Bajo 
Alta Cumbre Rocosa Toda Extensa. 

(bajo San Pedro Atxarre 
en la sierra junto a la ría del Oka 
hasta Santimamiñe) 


1.
> B(i^i)  Ax  Ko O^o  roŔ  (^I)da  Ri^  Ozo 

2.
> B  As  KŌ  ^OŔ  DA  (^î)  uzu 

3.
> B  A(z)  KŌŔDA  (i^i) 

4.
> (B)A^KŌŔDA 

(cae la b inicial, palabra
de 3 sílabas) 

> ÂKŌŔDA


♧◇♧
¤ Etimologías propias de @fga51.
♧◇♧








lunes, 3 de junio de 2024

ZIZUR Cendea de Zizur Menor y Mayor. Vasconia. Iruñea, Nafarroa, Euskal Herria. Jatorrizko Esanahia.

 












◇◇◇



▪︎ZIZUR


Cendea de Zizur Menor y Mayor.
A 5 km. al S. de Iruñea-Pamplona.
En pleno Camino de Santiago - Done Jakue Bidea.
Iglesia de S. Emeterio y S. Celedonio. S.XII, románico.
Iglesia de S. Juan, S.XIII. Antigua Abadía y Hospital de Peregrinos.
Propiedad de los Caballeros Hospitalarios de la Orden de San Juan de Jerusalén.
Posterior propiedad de la soberana Orden de Malta.
Actual alberge de peregrinos propiedad de la soberana Orden de Malta, en su distrito navarro.

☆☆☆


¤ Etimología

•Ubicación y función
Pueblo en tierra propiedad de Órdenes Religiosas, es decir, propiedad de la Iglesia en versión popular.


▪︎ZIZUŔ

0.
< *ELIZAREN ZAN ORO DOŔ DEN LURREAN HEDA HIRI


¤ Significado

Pueblo Extendido en Tierra que es Muy Toda Lo Más de la Iglesia.


¤ Evolución fonética y aglutinación del nombre


0.
< *ELIZAREN ZAN ORO DOŔ DEN LURREAN HEDA HIRI

1.
> *IRIZERI^  ZE^  U^U  RUŔ  RI^
RURRIE^  ^IRE ^I^I

2.
> *(I^I)ZII^I  Z(Î) Ū ^UŔ (^Î) (^I)RR(IÎ) (Î^I) (ÎÎ)

3.
> ZIÎIZŪÛŔŔ   (doble Ŕ fuerte)

ZĪZŪŔ



♧◇♧
¤  Etimologías propias de @fga51.
♧◇♧









miércoles, 27 de septiembre de 2023

El euskera autrigón. *BESUETZ - *BONTOIN - *ORINIOIN. Predecesores de PESUÉS - ONTÓN - ORIÑÓN. Origen euskérico y significado de dichos topónimos.

 






◇◇◇


▪︎PESUÉS

•Pueblo en Cantabria.
•Ubicado en el bajo Nansa, detrás de su desembocadura en el mar Cantábrico.
En Val de San Vicente, Santander.

《 Val de San Vicente
< *IBAŔ HEDA ZAN BEHE ZAN DEN
•Valle -vega que está muy extendida muy abajo.
> BAL (Î)DE SAN BIÎ ZEN TÊ
= BAL DE SAN BĪZENTÊ
= VAL DE SAN VICENTE  》


< *BESUETZ

▪︎PESUÉS

0.
< *IBAI ITSAS AHO ORO ATZE HEDA DEN URI

•Pueblo que está desplazado atrás drl todo en la boca marina (desembocadura) del rio (Nansa).


0.
< *IBAI ITSAS AHO ORO ATZE HEDA DEN URI

1.
> *BE TSE^ EÛ U^U ETZ ÎRE RÎ I^I

2.
> *BE S(Î) (I)Û Ū ETZ (Î^I ^Î Ī)

3.
> *BESŪETZ

4.
> PESŪES




▪︎ONTÓN
Pueblo en Cantabria en Castro Urdiales.

< *BONTOIN


▪︎ONTÓN

0.
< *Behe - Gaitz Goi Oro Zan Doŕ - Heda
Den Uri


•Pueblo que se Extiende Bajo una
Alta Cumbre Rocosa (Peña) Toda Grande.

0.
< *Behe - Gaitz Goi Oro Zan Doŕ - Heda
Den Uri
1.
> *Biî êz hoi o^o ^en to^ îre rin i^i
2.
> *B(ī î^) ô ō (î)n tô î^i în (ī)
3.
> *(B)ŌNTÔĪN
4.
(cae b inicial)
> *ŌNTÔ(Ī)N

> ŌNTÔN




▪︎ORIÑÓN
Pueblo en Cantabria en Castro Urdiales.

< *ORINIOIN

▪︎ORIÑÓN

0.
< Oro Heda Itsas Hondaŕ Aurre
Heda Oro Zan Den Uri


•Pueblo que se Desplaza Muy del Todo Ante una Playa Marina Toda Extensa.


0.
< Oro heda itsas hondaŕ aurre
heda oro zan
den uri
1.
> O^o îre tzê ûn^e^ arre îre o^o hen rî i^i
2.
> Ō ri zî înî ale ri ō în ^î ī
3.
> Ō ri ^î înī el ^i ō in (ī)
4.
> Ōrīnī i^i ōin

= ŌRĪNĪŌIN
= ŌRĪÑŌN

♧◇♧

¤ Etimologías propias de @fga51
(Método propio RILA de Reconstrucción Idiomática Lógico-Aglutinante)

♧◇♧





martes, 12 de septiembre de 2023

El euskera autrigón en Asturias: CUDILLERO - LASTRES (antes SABADA / SATAVA). Origen euskérico y significado de sus nombres.

 











◇◇◇



▪︎CUDILLERO
Pueblo costero de Asturias.

0.
< Goi Den Heda Oro Zan Itsas Zain Beha Den Uri

•Pueblo que se extiende arriba del todo mirando vigilante el gran mar (a mar abierto).


0.
< Goi Den Heda Oro Zan Itsas Zain Beha Den Uri

1.
> *KUI DI^ ÎRE URO ZÊ TZÊ ZÊN BIÊ RÎ U^I

2.
> *KU DI ÎLE (I)RO ^Î ZÎ ZÎMIÎ (^Î) (IÎ)

3.
> *KUDĪLEROÎ^Î^ÎN(Ī)
> *KUDĪLERO(Ī^)N

4.
> *KUDĪLLERON

> KUDĪLLERÔ <> CUDILLERO




▪︎LASTRES
Pueblo costero de Asturias.

< *LASETERRES

0.
< *GOI HEDA OSO DOŔ AURRE ZAN ITSAS ZAIN BEHA DEN URI

•Pueblo que se extiende muy lo más arriba mirando atalayero ante el gran mar (a mar abierto).

0.
< *GOI HEDA OSO DOŔ AURRE ZAN ITSAS ZAIN BEHA DEN URI

1.
(NB > M)
> *HUI ÎRA USU TU^ ARRE ZÊ TSÊ ZEM(I)Ê RÎ U^I

2.
> *(ÎI) (Î)LA (I)SI T(Î) ERRE ^Ê SÊ ^ENÊ (^Î) (IÎ)

3.
> *LASITERREÊSÎÎHÎ
> *LASITERRĒS(Ī^Î)

4.
> *LAS(I)TERRĒS
> *LASTERRĒS
> LASTRĒS


¤ Notas

1.-
Antes que LASTRES el pueblo se llamaba :

▪︎Sta. Ma. de SÁBADA

0.
< * Itsas Zan Beha Goi Heda Den Zain Uri

•Pueblo Atalayero que se Extiende en Alto Mirando el Gran Mar (el mar abierto)

0.
< *Itsas Zan Beha Goi Heda Den Zain Uri

1.
> *TSA^ ZA^ B(I)Â HUI (Î)DA RÎ ZÊ U^I

2.
> *SÂ ^Â BÂ (ÎI) DA (^Î ^Î IÎ)

3.
> SĀ^BÂDA


2.-
Aún antes que SÁBADA el pueblo se llamaba en el siglo X :

▪︎SÁTAVA  (siglo X) :

0.
< *Itsas Zan Heda Goi Beha Den Zain Uri

•Pueblo Atalayero que Mira en Alto Extensamente al Gran Mar (al mar abierto)

0.
< *Itsas Zan Heda Goi Beha Den Zain Uri

1.
> *TSA^ ZA^ (Î)TA HUI B(I)Â RÎ ZÊ U^I

2.
> *SÂ ^Â TA (ÎI) BÂ (^Î ^Î IÎ)

3.
> SĀ^TABÂ
> SÂTAUÂ
> SĀTAVÂ


3.-
Vemos que en la frase euskérica originaria se pasó de "heda goi beha" a "beha goi heda", de Sataua a Sabata, y después a una nueva frase que detallaba más la ubicación del pueblo y su función, que aglutinada dio Lastres, como ya hemos visto antes arriba.


♧◇♧

¤ Etimologías propias de @fga51

♧◇♧