sábado, 29 de agosto de 2020

Tximistak eta Trumoiak ☆ Rayos y Truenos: Sinonimo eta Etimologiak.

☆ rayo / relámpago:
(euskaraz)
• tximista (G, B kostaldean)
•oinaztura (S)
•oinaztu (B)
•oinaztarri (B)
•oinazkar (Deba Garaia)
•iñhazi (Ipar.)
•ihurtzuri (BN)
•ihurtziri (BN)
•ihurzi (Z)
•airegaixto (GN)


☆ trueno
(euskeraz)
•trumoi (B, G)
•ostots (GN)
•ihurtzuri (L)
•ortzantz (BN)


▪︎Oinarrizko protoeuskarazko hitzak:

*dar :
•temblor, vibración

*dir :
•brillo, destello, resplandor

*ina / ino :
•pequeño , breve, corto

*kar :
•duro, sólido
(Ipar.) :
•ardor
•fervor
•deseo
•ansia
•anhelo
•entusiasmo

▪︎OHARRA :
Honako hitz guztietan azterketa urrats hauek
jarraituko ditugu:
-Aintzineuskarazko jatorria
-Itzulpen - esanahiak
-Euskarazko bilakaera
-Oraingo euskarazko emaitza


☆ Rayos y relámpagos

1.
▪︎tximista
•relámpago, rayo
1.1
-Aintzineuskarazko jatorria:
< [ *txi mehe iz oso dir zan heda]
-Itzulpen - esanahiak:
•(gran extensión de luz muy resplandeciente delgada-fina pequeña-breve)
-Euskarazko bilakaera :
> *txi mē iz usu di za era
> *txi mī iz usu ti a ea
> *txi mī i si tiā
-Iraingo euskarazko emaitza :
> [ tximīstā ]

[1.2]
< [*ortzi mehe iz oso dir zan heda]
•[gran extension
-despliegue
-desplazamiento de luz muy resplandeciente delgada-fina en el cielo
-firmamento]
•[gran despliegue de luz fina muy resplandeciente en el cielo]
> *otzi mē iz usu ti za era
> *utzi mī i si ti a ea
> *tzi mīsi tiā
> [*tzimistā <> tximista]


2.
▪︎oinaztu
•rayo, relámpago
< [ *oro arin zan iz dor ]
•(todo rápido mucho luz clara lo más)
•[la más rapidísima luz clara]
> *õ ain za iz to
> *õ ein a iz tu
> [ õ in a z tu = õinaztu ]


3.
▪︎oinaztura
•rayo, relámpago
< [ *oro arin zan iz dor heda ]
•[despliegue de la más rapidísima luz clara]
> *õ ain za iz tor era
> *õ ein za iz tu ra
> [õ in a iz tu ra
= oinaztura ]


4.
▪︎oinaztarri
•rayo, relámpago
< [ *oro arin zan iz dir heda rri ]
•[destello de luz clara que se despliega mucho muy rapidísimo]
> *õ ein za iz tir era rri
> *õ in a z ti ea rri
> [ õinaztarri ]


5.
▪︎oinazkar
•rayo, relámpago
< [ *oro arin zan iz gar ]
•(muy rapidísima luz clara)
> *õ ein za iz kar
> [ õ in a z kar = oinazkar ]


6.
▪︎iñhazi (Ipar.)
•rayo, relámpago
< [ *arin zan heda iz zan ]
•[mucha luz clara se desplaza muy rápida]
> *ein ze hera iz ze
> *iñ e hea i zi
> [ iñhazi ]


7.
▪︎ihurtzuri (BN)
▪︎ihurtziri (BN)
▪︎ihurzi (Z)
•rayo
•relámpago
< [*iz arin ortzi oro heda ere]
•[una luz veloz que se extiende-despliega-desplaza por todo el cielo-firmamento]
•[una luz veloz que se desplaza por todo el cielo]
> *i ain urtz õ era ē
> *i ein urtz ū ire ī
> (*īnurtzūrī)
> [ īhurtzūrī ]
> [ īhurtzīrī ]
> [ *īhurtzī <> īhurzī ]


8.
▪︎airegaixto (GN)
•rayo, relámpago
mal aire


☆ Truenos


1.
▪︎trumoi
•trueno
< [ *dar oro dor mehe goni ]
•( vibración-todo lo más-
-breve-arriba )
•[ breve sonido del mayor volumen en lo alto ]
> *dar oho dor me gohi
> *der u dur me goi
> *ter u rur me hoi
> *ter uru moi
> * terumoi
> [ trumoi ]


2.
▪︎ostots
•trueno
< [*ortzi ots]
•[ruido del cielo]
> *ozti ots
> *oztots
> [ ostots ]


3.
▪︎ihurtzuri
•trueno
< [*zan kar ortzi oro ere]
•(gran ansia cielo todo uno)
•(un cielo todo muy ansioso)
•(un cielo muy ansioso del todo)
•[cielo muy anhelante]
•[cielo lleno de anhelo]
•[cielo lleno de entusiasmo]
> *ze ga urtz uru ē
> *zi ge urtz uru ī
> *zi he urtz ur ī
> *zihurtzurī
> [ ihurtzurī ]


4.
▪︎ortzantz
•trueno
< [*ortzi zan ots]
•[gran ruido del cielo]
> *ortz zan (u)ts
> [ ortzants <> ortzantz ]

No hay comentarios:

Publicar un comentario