FRIAS. Merindades, Bureba, Burgos, Castilla. Antigua Autrigonia. Significado originario.

 

◇◇◇


" Frías Burgosko ipar-ekialdeko udalerri bat da. Burebako eskualdean (Merindadeak) dago.

'Cerro La Muela' goragune harkaiztsuan kokatu zen, 
Ebro ibaitik gertu. Bertan, ibaia zeharkatzeko enklabe estrategikoa eraiki zen erromatar garaian, baina batez ere Erdi Aroan.
Horren bitartez kantabriar kostaldea eta meseta elkartzen ziren, Frias Hiriaren oparotasunari eta haren monumentu multzoari leku eginez.

Erdi Aroko hiri-estruktura dauka, gailurrera heltzean Velascotarren gaztelua eta San Vicenteko eliza egonik. Eraikinak bata besteari atxikirik daude, eta hori da herrian nagusitzen den eraikitze sistema. Etxe-eguterak toba izaten du, egurrezko egiturarekin batera. Frias da hiri titulua izanik biztanleria gutxien daukan Espainiako udalerria: 2008an 279 biztanle zituen.

Ebro ibaiaren ertzean, Frias Ebro ibaia zeharkatzeko kokaleku estrategikoan dago, aspalditik erabilia izan dena, gutxienez erromatarren garaitik.

Lehenengo erreferentzia historikoa k.o. 867 urtekoa da, zehazki musulmanak menderatu
eta gero lur hauek birpopulatzen ari zirenean. XI. mendean,
Sancho García kondeak, “Foru oneko” ezizenaz ezaguna,
hiria bereganatu zuen. Bera hil ondoren, Frias Iruñea-Naiara erreinuan sartu zen (Nafarroako erreinuaren aurrekoa), 
Antso III.a Garzeitz Nagusiaren erregealdian.

1202an, Alfontso VIII.a erregeak Logroñoko forua aitortu zion ongizate eta independentzia gehiago izan zitzan, biztanleriaren garapen ekonomikoa sustatuz.
Gainera, juduen auzoa ere izan zuen.
Ondoren, Gaztela pean egotera pasatu zen eta haren eragina Tobalinako Haranean barna hedatu zuen. 
XIV. mendean zubi gainean dorre bat eraiki zen, zubisaria eraginkorki kobratzeko asmoz.

1435ean, Joan II. erregeak hiribilduari hiri titulua
eman zion, Espainiako biztanleria txikiena zeukan
hiria izanik."

☆☆☆


¤ Etimología


▪︎FRÍAS

< PRIAS
< BRIAS
< BIRRIAS
< BURRUHATZ
< BORROGATZ


Euskara autrigón.


¤ Ubicación y Función:

•Función:

•Centinela del Ebro.

•Ubicación:

•Rio arriba,
•Sobre un cerro.
•Bajo una peña afilada.


▪︎FRIAS

0.
< *BEHA EBRO MUGA IBAI DEN
- ORO GOI ATZE
- MUINO GAINEAN HEDA
- HAITZ ZORROTZ ZAN BEHEAN
- ZAIN DEN URI


¤ Significado

•Población Que Es
Centinela-Guardiana-Vigía
que Mira al Rio Fronterizo Ebro Desplazada en Alto Atrás del Todo
Extendida,Encima de un Cerro
Muy Abajo de Peña Afilada-Puntiaguda.



¤ Evolución fonética y aglutinación del nombre


0.
< *BEHA EBRO MUGA IBAI DEN
- ORO GOI ATZE
- MUINO GAINEAN HEDA
- HAITZ ZORROTZ ZAN BEHEAN
- ZAIN DEN URI

1.
> *BI^E  EBORRO  NIGA IME  RI^
- U^U HUI  ATZ 
- NIIHU  HEHIA^  ^IRA
- ^ATZ ZULUTZ  ZEMI^IE^
- ZE^ RI^ U^I

2.
> *BIΠ IUORRO HIGA INI ^Î
- (IÎ )  (^II)  ATZ
- HĪ^I  ^I^I  (Î)^A
- ATZ  ^IRITZ  ^INĪÎ
- (^Î)  (^Î)  (IÎ)

3.
3.1
> *B(Ī)  (II)ORRO  (^I)GA IHĪ
- ATZ
- (^Ī^)  (Ī^)  Â
- ATZ  Î^ITZ  ÎHĪ^

3.2
> *BORROGA(I^Î)
- AZ
- ÂÂ
- ATZ  Ī^TZ  (Î^Ī^)

= *BORROGAA(Z)ÂÂATZĪ^(Z)

4.
> *BORROGĀ^ĀTZ(Ī)

> *BORROGĀTZ

> *BURRUHĀS

> *B(I)RRI^ĀS

> *BRIĀS  <> *PRIĀS

<> FRIĀS


♧◇♧
¤ Etimologías propias de @fga51.
♧◇♧