sábado, 29 de noviembre de 2025

ZORIONEKU-tik ERRAUKON-era: Euskera Hutsez Idatzitako Irulegiko Eskuaren Testuari Buruzko Gogoetak. / Consideraciones Sobre el Texto de la Mano de Irulegi.


◇◇◇

ZORIONEKU-tik ERRAUKON-era: Euskera Hutsez Idatzitako Irulegiko Eskuaren Testuari Buruzko Gogoetak. / Consideraciones Sobre el Texto de la Mano de Irulegi. 

☆☆☆

Texto

SORIONEKU.
TENEKEBEEKIRRATERREN
O'T'IRRTAN. 
ESEAKARRI ERRAUKON. 

○○○

ZORIONEKU
-zori on ekus
ver buenos pájaros
-zori on egun
día de buenos pájaros
Significado:
Que te vaya bien (hoy)



TENE
antzinean Sn : eztainu.
Estaño.
(tin, ten, tenne) : eng / hol/ suec.
sTANNum: latin
esTAÑo <> cast.



KEBE(N) = HEMEN  
Aquí.
Proto. Orokorra.
En Erronkari / Valle de Roncal
Nafarroa, hasta el siglo XX.
(keben, kor, kan.)
(kaur, kori, kura.)



ESEKI 
colgar, colgado
(= eskegi)
> EZIKI
> EIKI
> EKI 
(no EKHI)
colgado
EZE KI
-no en equilibrio
-no en el fiel de la balanza
-desequilibrado
-colgado
EZEKI <> ESEKI



ERRE 
-quemar, arder, incendiar,
-irritar, picar, escocer.
Erakarriak:
erre egile , erredura eragile > errle: abeja
haserre : enfado, enfadado
errauts : ceniza
herra: rencor, odio (gorroto)
erredura: quemadura, picor, irtitación, escocedura.



ATERRI  
proto 
(anterior a ateri)
-a cubierto, protegido, proteger
-at erre
> ATERRI : fuera de incendios y calamidades.
-at euri
> ATERI : fuera de la lluvia,
a cubierto.
-aterrle: protector.
Erakarria:
ATERRLE ONEN DEN
> ATERREN
(Mano de Irulegi)
-Que es el mejor protector.



OINAZTARRI  / OÑAZTARRI   
rayo
(meteorito)
iz-arr(i)  : estrella : izaR
jin  (Z) : venir
0. ORTZITIK JINA DEN ZAN IZ
HEDAN HARRI BATEK.
-Mucha luz que emite una piedra que es venida desde el cielo.
-Mucha luz que es emitida por un meteorito.
-Rayo, relámpago.
1. OZIDI  IINA RI HAN IZ
ETA ARRI  UEDI
2. OIRI  IINA (I) HA  (I)Z
(I)TA ARRI IIRI
3. OII  IINA A Z
TA ARRI  III
= OINAZTARRI / OÑAZTARRI
Oharra:
OINAZTARRI  / OÑAZTARRI
rayo, meteorito
>OÑEZDERRI
>OÑIrIRRI
>OÑIIRR :
Irulegiko Eskuan:
O[T]IRR-TAN
<> 
OÑIRR-TAN / OTSIRR-TAN / OTZIRR-TAN.
en (tormentas con) rayos.



EZE 
(proto)
(diferente de heze: húmedo)
=EZ
no, negación
(ikusi Paleon berton)

Bizkaieraz:
eze epaitu
ez epaitu
> zepaitu



AKARRI 
(proto)
llevar

(( = ERAMAN / EROAN <> ERAUAN
<> ERABAN > ERAMAN.
llevar.
Hemendik Heda Arazi Oro Harat Den
>Eneri  era  aaz oo aa rin
>Ehe(i)  era aa uu aa (i)n
>Ee era aa uu aa n
= ERAUAN > EROAN
>ERABAN > ERAMAN ))

EKARRI,  traer > < AKARRI,  llevar
Honá ekin aurre > < Harat ekin aurre
Uhe eki arre > < Aa eki arre
Ieekarri >  <  Aaikarri
EKARRI > < AKARRI
(eze akarri : no te lo lleves.)



ERRAUKON  
arren, mesedez, otoi
por favor
-ERRAI UKAN ON
erra uka un
erraukaun
erraukon
(Mano de Irulegi)
-UKAN ERRAI ON
ten buena entraña
= arren, otoi, mesedez,
por favor, te lo ruego, ten buena entraña.
>uga irre un
>iha rre in
>(i)arre(i)n
>ARREN



Signo / IkuR  (T)

T / M : nasales para D / N :
Ñ, TZ, TS
-INI- > Ñ
T > TT > TZ > TS  //  Ñ
= Signo : (T)

♧◇♧
@fga51
♧◇♧

No hay comentarios:

Publicar un comentario