.jpg)
◇◇◇
▪︎JACA <> JAKA
•Villa del Pirineo de Huesca.
(jacetanos, vascones de Jaca)
< *IHAKA
0.
< *ZAN ORO DOŔ ATZE GOI HEDA -ZAIN BEHA MUGA - DEN HIRI
•Ciudad que vigila mirando los confines muy atrás del todo en lo más alto.
0.
< *ZAN ORO D[OŔ] ATZE [G]OI DOŔ HED[A] -ZAIN BEHA MU[GA]- DEN HIRI
1.
> *ZE^ U^U R[UL] ETZ [H]UI ÎR[A] ZEMIÊ NI[KA] RÎ Î^I
2.
> *^Î IÎ [Î](L) I(Z) [H]II Î^A ^INIÎ HI[KA] (^Î Ī)
3.
> *Ī^H(Ī)^Â ÎHĪ ÎKA (Ī)
4.
> *ĪHÂ(Î^Ī)KA
> ĪHÂKA
4.1
> Ī^ÂKA <> JÂKA <> JÂCA
4.2
> HÂKA <> JÂKA <> JÂKA
♧♧♧
▪︎HUESCA <> UESCA < OSCA
< BOLSKAN
•Villa del pre-Pirineo en Aragón.
< *OSKA
< BOLSKAN (ibero <> aitzineuskara)
< *BEHE AURRE OSO MUGAN DEN LAUN HIRI (apróx.)
0.
< *GOI ZAN HEDA BEHE AURRE - OSO ZAIN BEHA MUGA - DEN LAUN HIRI
•Ciudad que está en lo llano mirando muy vigilante las fronteras-confines de adelante desplazada abajo de los grandes altos (Pirineos).
0.
< *GOI ZAN HEDA BEHE AURRE - OSO ZAIN BEHA MUGA - DEN LAUN HIRI
1.
> *HUI ZE^ ÎRE BIÎ ORRE OSO ZEMIÊ
NIKA RIN RON Î^I
2.
> *(ÎI ^Î Î^I ) B(Ī )OL(I) OSO ^ÎNIÎ HIKA ^Î N ^UN (Ī)
3.
> *BOLOSOÎHĪKA(Î)N(Î)N
> *BOLOSO(Î^Î)KANN
4.
> *BOL(O)SOKAM
> *BOLS(O)KAN
> BOLSKAN (Ibero <> protovasco)
☆
> *OLSKÂ
> OSKÂ <> OSCÂ (romanos)
> UESCA (aragonés)
<> HUESCA (castellano)
♧♧♧
▪︎LLEIDA /LÉRIDA < ILEŔDA < ILERRIDA < ILERRIGEDA > ILERRIGETA
- ILERRIGETAŔ > ILEŔGETE^
•Comarca, Tribu.
(ileŕgetes : iberos, como los ausetanos)
(ibero ~ protovasco = preindoeuropeo - paleoeuropeo)
☆☆☆
"Ilergeteek erromatarrak Iberiar Penintsulan sartu aurretik gaur egun Lleida, Huesca eta Zaragoza
probintziak diren lurraldean bizi izan zen herria osatzen zuten.
Iberiarrekin loturik, litekeena da iberiera edo aitzineuskararekin loturiko hizkuntza bat mintzatzea. Bere hiriburua Atanagrum zen (egun kokapen ezezaguna duena)."
☆☆☆
▪︎ATANAGRUM
(capital ilergete)
< *(B)ATANAGURRUNN
0.
< *BEHA HEDA MUGA GOI HEDA ORO ZAIN ON DEN HIRI
•Ciudad que se extiende vigilando bien todo en alto mirando extensamente la frontera.
0.
< *BEHA HEDA MUGA GOI HEDA ORO ZAIN ON DEN HIRI
1.
> *BIÂ ÎTA NIHA GUI ÎRE URU ZEN UN RIN Î^I
2.
> *BÂ TA NIÂ GU RI^ RU ^IN UN ^IN Ī
3.
> *BÂTANÂGURRUHUNN
> *BÂTANÂGURRU^UM
= *BÂTANÂGURRŪM
4.
> *BÂTANÂGRŪM
(cae la b inicial)
> ÂTANÂGRŪM (capital ilergete)
☆☆☆
▪︎ILEŔDA < ILERRIGETA
《 ILERRIGETA HIRI > ILERRIHEDAÎ^I
> ILERR(I^I)DA(Ī^) > ILEŔDA 》
0.
< *HAITZ GOI HEDA ORO DOŔ - ZAN HEDA BEHE AURRE - BEHA MUGA DEN - ZAIN HERRI
•TRIBU QUE MIRA VIGILANTE LAS FRONTERAS MUY DESPLAZADO ABAJO Y ADELANTE DE LA ALTA CUMBRE ROCOSA TODA EXTENSA.
(la Cordillera Pirinaica)
•Tribu que tiene sus fronteras delante y abajo de los Pirineos.
0.
< *HAITZ GOI HEDA ORO DOŔ - ZAN HEDA BEHE AURRE - BEHA MUGA DEN - ZAIN HERRI
1.
> *ÊTZ HUI ÎRE U^U RUL - HE^ ÎRE MIÎ
ARRE - MIÊ NIGE DI^ - ZAI^ ÎŔ
2.
> *ÎZ ÎI Î^I IÎ ^IL - ^Ê Î^E NĪ EŔ - NIÎ HIGE
DÎ - ^AÎ Î^
3.
> *Î^Ī^ L Ê Ê HĪ EŔ - HĪ ^ĪGE DÎ - ÂĪ^
= *Ī^LĒ(^Ī)ERR^Ī^GED(Î)Â(Ī^)
4.
4.1
> ĪLĒRRĪGEDÂ
> ĪLĒRRĪGETÊ
> ĪLĒŔGETÊ (tribu)
4.2
4.2.1
> ĪLĒRRĪHEDÂ
> ĪLĒRRĪ^IDÂ = ĪLĒRRĪDÂ
> LĒRIDA (cast.) > LLEIDA (cat.)
> ĪLĒŔDÂ (territorio)
4.2.2
> ĪLĒRRĪHEDÂ
> īLĒRRÊDÂ
> ĪLĒŔDÂ (territorio)
♧♧♧
¤ Nombres ilergetes y ausetanos (iberos siglo III a.C.) una aproximación. Las tribus ibéricas prerromanas contra cartagineses y romanos 2/3 siglos antes de Cristo.
☆☆☆
" Indibil eta Mandonioren matxinada k.a. III. mendean ilergeteek eta ausetanoek
Erromatar Errepublikaren aurka egindako altxamendua izan zen.
K. a. 212an, Bigarren Gerra Punikoan zehar, Publio eta Gneo Kornelio Eszipion anaiak erasora pasa ziren baina kartagotarrek garaitu eta Gneo hil zuten. Hasdrubal Giskonek ilergeteei eta ausetanoei dirua eskatu eta Mandonioren
emaztea eta Indibilen alabak bahitu zituenez, iberiarrak
kartagotarrengandik banatzen hasi ziren.
Bahituak, ustekabean Qart Hadasht
bereganatu zuenean, Publio Kornelio Eszipion gaztearen eskuetan erori ziren eta erromatarrak zegokien adeitasun eta begirune guztiarekin tratatu zituen. Gertaera honen ondorioz bi buruzagiek kartagotar alderdia uztea erabaki zuten,
eta k.a. 209an Eszipionekin euren indarrak batu zituzten. Aliantza hitzarmen bat sinatu eta, Baeculako gudua eta gero, kanpaina erromatarren garaipenarekin amaitu zen.
K.a. 206an, Publio Kornelio Eszipionen gaixotasunari eta heriotzari buruzko informazioek, Indibil eta Mandonio, ilergeteen eta tribu aliatuen matxinada orokorra bultzatu zuten.
Laster Eszipion bizirik zegoela jakin zen, eta matxinatuak erretiratu egin ziren, baina erromatar jenerala ez zegoen matxinada zigorrik gabe uzteko prest. Ebro ibaia zeharkatuz, ilergeteak garaitu eta iberiar kanpamentua hartu zuen sarraski handi bat eginez.
Mandonio pertsonalki agertu zen erromatar zelaira, eta jeneralari men egin zion. Erromatarrak Mandonio eta Indibilen biziak barkatu eta, diruaren truke, aliatu bezala berrezarri zituen.
K.a. 205ean, Eszipion Hispaniatik irten eta Afrikara joan zen. Indibilek egoera aprobetxatu zuen berriro matxinatzeko.
Iberiarrek hogeita hamar mila soldadu eta lau mila zaldizko bildu zituzten, baina erromatarrek, Luzio Kornelio Lentulok eta Luzio Manlio Azidinok gidaturik, matxinoen aurka borrokatu eta garaitu egin zituzten. Indibil borrokan hil zen. Mandoniok gainontzeko armadarekin ihes egitea lortu zuen, baina laster jarraitzaileek eurek erromatarrei eman eta exekutatu egin zuten."
☆☆☆
▪︎INDIBIL
•Nombre de guerrero, jefe de los ilergetes, contra Roma.
0.
< *ZAN HEDA BEHA ORO GAŔ DEN BURUZAGI
•Jefe que mira muy extensamente con toda claridad.
0.
< *ZAN HEDA BEHA ORO GAŔ DEN BURUZAGI
1.
> *HEN ÎDE BIÊ U^U HEL RIMIRIZEGI
2.
> *ÎN DI BIÎ IÎ ÎL ^INI^I^IHI
= *ÎNDIBĪ^LÎHĪ^I
3.
> *ÎNDIBÎL(Î^Ī)
4.
> ÎNDIBÎL
♧♧♧
▪︎MANDONIO
•Nombre de guerrero, jefe de los ilergetes, contra Roma.
0.
< *BEHA ZAN HEDA GAŔ ORO DOŔ DEN BURUZAGI ON
•Buen jefe que mira muy extensamente con claridad del todo máxima.
0.
< *BEHA ZAN HEDA GAŔ ORO DOŔ DEN BURUZAGI ON
1.
> *MIÂ ^AN ÎDE HE^ O^O RO^ RIMIRIZEGI ON
2.
> MÂ ÂN D(I Î^) Ō ^Ô (^I)NI^I^IHI ON
3.
> MĀ^NDŌNĪ^ION
= MĀNDŌNĪO(N)
> MĀNDŌNĪÔ
♧◇♧
¤ Etimologías propias de @fga51
(Método propio RELO de Reconstrucción Euskérica Lógico- Aglutinante)
♧◇♧
No hay comentarios:
Publicar un comentario